Sociale media staan vol met gezondheidsadvies. Hoewel verschillende echte professionals adviezen en inzichten delen, zijn er ook genoeg mensen zonder echte kennis die hun advies als waarheid poneren. Van influencers die zweren bij detoxkuren tot filmpjes waarin een ‘gezondheidscoach’ vertelt hoe je met een simpel dieet van diabetes afraakt. Vooral op platforms als TikTok, Instagram en YouTube krijgt medische content massaal veel views. Maar hoe weet je of wat je ziet of leest ook echt klopt?
De opkomst van medische desinformatie op sociale media is een groot probleem dat jammer genoeg blijft groeien. Verkeerd of fout geïnterpreteerd gezondheidsadvies kan mensen namelijk op het verkeerde spoor zetten, wat hun gezondheid potentieel in gevaar brengt.
Waarom medische desinformatie zo snel verspreidt
Sociale media zijn gebouwd om content viraal te laten gaan. Hoe emotioneler, simpeler of schokkender een boodschap, hoe sneller ze gedeeld wordt. Wetenschappelijke nuance – vaak complex en gedetailleerd – haalt het dan niet van een flashy video met dramatische voor- en na-beelden.
Bovendien lijken veel filmpjes betrouwbaar. Mensen in een witte jas, medische termen, of een professioneel ogende setting geven de indruk van autoriteit, terwijl er vaak geen enkele medische achtergrond of opleiding achter zit. Daar komt ook nog eens bij dat heel wat mensen niet per se gaan factchecken en inhoud die ze in video’s hebben gezien, niet verder gaan onderzoeken.
Hoe herken je medische desinformatie?
Volgens experts zijn er verschillende signalen waaraan je ongefundeerde of foutieve informatie kan herkennen:
- Te simpele oplossingen: wordt een ziekte of klacht opgelost met één magisch trucje of supplement? Dan is de kans groot dat het niet klopt. Zo simpel zitten de meeste ziektes nu eenmaal niet in elkaar.
- Geen bronvermelding: betrouwbare gezondheidsinfo verwijst altijd naar wetenschappelijke studies, erkende instanties of medische richtlijnen. Dit kan zowel in de video zelf, als in de caption van de video.
- Sensationalisme: uitspraken als “Artsen willen dit geheim houden!” of “Dit geneest alles!” zijn alarmerende signalen. Met zulke titels ben je meteen bijna 100% zeker dat de video of het artikel geen echte wetenschappelijke info bevat.
- Verkooptrucjes: als de maker van de content ook meteen iets verkoopt, zoals supplementen of coaching, wees dan extra kritisch. Uiteraard gaan ze proberen stoelen op ‘studies’ om hun product kracht bij te zetten.
- Geen professioneel profiel: check of de persoon achter de video écht een erkend arts, diëtist of andere zorgverlener is. Titels als “gezondheidscoach” of “wellness expert” zijn niet beschermd. Een simpele Google search kan je al heel ver brengen om credentials van iemand te controleren.
Mag je gezondheidsadvies van sociale media volgen?
In het kort: nee, niet zomaar. Gezondheidsinformatie die je op sociale media vindt, kan interessant zijn als inspiratiebron of om je bewustzijn rond bepaalde thema’s te vergroten, maar het mag nooit je enige bron zijn. Je dient altijd zelf extra onderzoek te doen wanneer je een stukje advies hebt gelezen.
Raadpleeg altijd een arts of erkende zorgverlener vóór je medische beslissingen neemt of een behandeling aanpast. Zelfs goedbedoeld advies kan schadelijk zijn als het niet op jouw persoonlijke situatie afgestemd is.
Wat kan je wél doen?
- Blijf kritisch. stel jezelf altijd de vraag: wie zegt dit, en op basis van welke informatie?
- Check de bron. gaat het om een erkende organisatie of een individuele influencer zonder medische opleiding?
- Gebruik betrouwbare websites. instellingen zoals het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (Cebam), het RIZIV of de WHO bieden correcte, actuele informatie.
- Praat erover met je arts. als je iets op sociale media ziet dat je aanspreekt, bespreek het dan eerst met je huisarts of apotheker.
Ben je zeker dat iemand valse gezondheidsinformatie verspreidt? Geef dit dan zeker aan. Je kan video’s makkelijk rapporteren en ook comments plaatsen om anderen te verwittigen dat de informatie niet klopt.